Sprawa oficerów polskich, pomordowanych w Katyniu, w informacjach i komentarzach medialnych (kwiecień 1943 – 2007)

Aldona Rogulska
Praca magisterska wykonana pod kierunkiem:
dr hab. Rafała Habielskiego
Instytut Dziennikarstwa i Nauk Politycznych
Uniwersytet Warszawski
Warszawa, wrzesień 2007

Rozdział I
ZBRODNIA KATYŃSKA W OKRESIE OKUPACJI HITLEROWSKIEJ
I.II W konspiracyjnej prasie Polskiego Państwa Podziemnego

Obok prasy gadzinowej powstawała także liczna prasa podziemnych organizacji stronnictw i ugrupowań politycznych, poszczególnych organizacji wojskowych, a także niewielkich zespołów osób, które powstały z zamiarem wydawania swojego własnego pisma. Celem każdego pisma podziemnego było przede wszystkim zachowanie niezależności dotyczącej poglądów i przekonań, a następnie szerzenia ich wśród konspiracyjnych czytelników głównie dla pozyskania jak największej i najwierniejszej grupy zwolenników, zwolenników i członków.

Pierwsze druki podziemne ukazały się w październiku 1939 roku. Najpoważniejszymi podziemnymi wydawcami były: Delegatura Rządu na Kraj, czyli krajowe przedstawicielstwo rządu w Londynie oraz podporządkowane Londynowi krajowe siły zbrojne ZWZ-AK. W 1940 roku w Komendzie Głównej ZWZ powstał Oddział Polityczno-Propagandowy, który przyjął następnie nazwę Biura Informacji i Propagandy (BIP). Biurem kierował płk Jan Rzepecki, wydawało ono prasę, koordynując jednocześnie politykę wydawniczą w obrębie ZWZ-AK. Zasięg Biura obejmował większość terenów okupowanych, a jego terenowe ekspozytury również były wydawcami. Dzięki temu prasa ukazywała się we wszystkich regionach kraju. Ogólna liczba tytułów wychodzących pod kontrolą BIP sięgała 250.

Jednym z najdłużej wydawanych, a także i najważniejszym był zrodzony w roku 1939 pod redakcją Aleksandra Kamińskiego – „Biuletyn Informacyjny” – drukujący publicystykę poważną oraz oświadczenia władz podziemnych. Jego nakład sięgał aż 50 tys. egzemplarzy. ZWZ-AK wydawało także „Wiadomości Polskie” i „Insurekcję”.

Istotne miejsce w dziennikarstwie polskim okresu II wojny światowej zajmuje tzw. akcja dywersyjna „N”. Zadaniem podwydziału noszącego ten kryptonim było wydawanie pism dla niemieckich żołnierzy i niemieckiej administracji Generalnego Gubernatorstwa. Były to pisma dywersyjno-propagandowe, pozorujące konspiracyjne wydawnictwa antyhitlerowskiego ruchu oporu, niewiele różniące się pod względem szaty graficznej od oficjalnych pism hitlerowskich. Akcja „N” obejmowała lata 1941-1944.
Drugim dużym wydawcą była Delegatura Rządu na Kraj. W jej strukturze utworzono Departament Informacji, którym nie tylko kierował, ale także kontrolował ogół periodyków wychodzących z inicjatywy politycznych władz podziemia i pełnił funkcje wydawnicze – Stanisław Kauzik. Najważniejszym czasopismem Delegatury był dwutygodnik „Rzeczpospolita Polska”, ukazujący się od roku 1941. Prasa ZWZ-AK i Delegatury Rządu była najliczniejszą grupą wydawnictw konspiracyjnych.

Celem prasy podziemnej była przede wszystkim walka z okupantem. Ponad to zawierała ona działy informacji krajowej np.: o terrorze, czy zbrodniach okupanta oraz wiadomości z zagranicy dotyczące działalności rządu i ogólnej sytuacji na arenie międzynarodowej. „Prasa podziemna miała przede wszystkim podtrzymywać społeczeństwo na duchu, a poprzez kontrast z propagandą gadzinową stwarzać przekonanie o ostatecznym zwycięstwie sprawy polskiej. Informowała o działaniach podejmowanych przez władze na obczyźnie, udziale w wojnie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, porażkach Niemiec, demaskowała też zbrodnie okupanta i przypominała o kodeksie okupacyjnym, piętnując wszelkie formy jego łamania”.

Całość podrozdziału w formacie PDF do bezpłatnego pobrania – Katyń_rozdz_1.2